CANTIGAS DE AMIGO, A POESÍA E A MÚSICA DOS CAMIÑOS MEDIEVAIS.

Reprodución dalgúns instrumentos medievais.

Unha muller nova agarda incansable ó seu amado. Namentres, consulta o seu desacougo coa nai ou fala do entorno no que se atopa. Ás veces, nin sequera nos dan a coñecer se o desenlace é feliz ou remata en traxedia, sendo a espera a única trama que se nos relata.

Así eran as cantigas de amigo, obras centrais da literatura galega medieval, que coñeceu un inaudito esplendor durante este periodo. Foron menos de dous séculos, entre o século XIII e o XIV, no que a sociedade da época, dende mendigos ata reises como Alfonso X O Sabio,  se viu seducida por aquela língua doce e musical. Os peregrinos camiñaban xa a Compostela e era alí, aqueles camiños, algúns dos lugares nos que os xograres atopaban o seu público. Pouco ou nada se coñece deles. Haberían de ter vidas apaixoantes e ateigadas de aventuras e seguramente tamén curtas.

De Martín Códax creese que naceu no barrio vigués do Areal, aínda non integrado na cidade na época medieval. As súas andainas polos camiños debérono levar ata as Cortes de Castela e Portugal, e por suposto, tamén en Compostela. Pero xulgando as súas cantigas, espalladas en 98 versos, sempre debeu gardar lembranzas melancólicas de Vigo e do mar, ós que constantemente fai referencia.

De Mendiño, o seu só nome failles pensar ós expertos que se trataba dun mendigo, aínda que tamén podería deberse a unha derivación dalgún topónimo. O que si se da por seguro é que se trata dun alcume e non dun apelido. De Mendiño só se conserva unha única cantiga, aínda que de gran beleza. A ubicación na Illa de San Simón e a revelación dun final tráxico convértena nunha das cantigas máis coñecidas e fermosas:

sedia-me eu na ermida de s simion
e cercaron-mi as ondas que grandes son
eu atendendo o meu amigo
eu atendendo o meu amigo

estando na ermida, ante o altar
cercaron-mi as ondas grandes do mar
eu atendendo o meu amigo
eu atendendo o meu amigo

e cercaron-mi as ondas que grandes son
nen hei barqueiro nen remador
eu atendendo o meu amigo
eu atendendo o meu amigo

e cercaron-mi ondas do alto mar
non hei barqueiro nen sei remar
eu atendendo o meu amigo
eu atendendo o meu amigo

non hei barqueiro nen remador
morrerei fremosa no mar maior
eu atendendo o meu amigo
eu atendendo o meu amigo

nen hei barqueiro nen sei remar
e morrerei fremosa no alto mar
eu atendendo o meu amigo
eu atendendo o meu amigo

Por último, Pero Meogo foi posterior ós dous anteriores. Polo seu nome créese que de era crego e que trocou esa vida polos camiños. Debeu ser da comarca do Ribeiro, polo que o mar xa non forma parte parte dos seus versos, aínda que si os soutos, os cervos e os montes.

As cantigas de amigo, estas pequenas grandes xoias da literatura galega, resultan todo un fito en si mesmas, polo difícil acontecemento a súa conservación ata o día de hoxe. Dalgunhas incluso se conserva a música orixinal coa que os xoglares percorrían Galicia, Portugal e Castela, aínda que a súa lectura só está o alcance de eruditos.

OS DISTURBIOS DE ANTES NOS CAMPOS DE FÚTBOL DA AROUSA

“Fillo dunha negra”. O que pretendía ser un insulto, ademáis de terriblemente racista, ferinte, acababa sendo unha das cousas máis suaves que escoitaban os árbitros dos partidos de fútbol celebrados na Illa de Arousa en canto xurdía unha polémica no terreo de xogo.

Eran moitos os domingos nos que os adultos chegaban á casa ou ós bares contando a batalla  que se organizara no “Salvador Otero”, ante as miradas de incomprensión dos nenos. Cando iso sucedía os berros escoitábanse en toda a Arousa e, normalmente, os árbitros tiñan que acabar pechados nos vestiarios, como única maneira de defenderse. Entón, chegaba a noite, e un non podía evitar preguntarse se o árbitro aínda continuaría alí.

Un dos casos máis graves recollíao o xornal “ABC” na súa edición do 12 de maio de 1971, segundo unha nova aparecida en “La voz de Galicia”. Durante o encontro pertencente ó Campionato das Rías Baixas, que enfrontaban ó Céltiga e ó Catoira na Illa de Arousa, o árbitro expulsou a tres xogadores do equipo local por xogo agresivo. Coas iras dos asistentes fervendo, desatouse tal descontrol que ata á Garda Civil lle costou amainalo. O suceso rematou con 8 detidos, e o que é peor, o árbitro inconsciente e o fillo do entrenador do Céltiga ferido grave, despois de intentar defendelo.

Estes feitos, aínda que graves e absurdos, eran habituais en tódolos campos de fútbol e non cesaron ata que se puxeron en vigor todas as normas que xa todos coñecemos. Pero o que diferenciaba á Illa do resto dos pobos, e polo que naceu toda unha lenda negra, era porque dalí non se podía escapar, nin as situacións invitaban a someterse ós ríxidos horarios da motora.

Iso ocasiona que hoxe en día en moitas ocasións se trate á Illa de Arousa con certos prexuízos, o cal queda claramente reflectido nos relatos que certos xornalistas levan a cabo cando se trata de acontecementos sucedidos na Arousa ou cando hai algún arousán implicado, xa sexa en materia deportiva ou non.